အီရန္ဒံုးလက္နက္ စမ္းသပ္ပစ္လႊတ္

VOA
28 September 2009
အီရန္ႏုိင္ငံက တာတုိပစ္ ဒုံးက်ည္ ႏွစ္စင္းကုိ စမ္းသပ္ ပစ္လႊတ္လုိက္ၿပီး ေနာက္ထပ္လည္း တာေ၀းပစ္ ဒုံးက်ည္ တစင္းကုိ ပစ္လႊတ္ စမ္းသပ္ဖုိ႔ ရွိေနတယ္လုိ႔ ေၾကျငာလုိက္ပါတယ္။ ဒါဟာဆုိရင္ အီရန္ႏုိင္ငံက ယူေရနီယန္ဓာတ္သတၳဳသန္႔စင္တဲ့ စက္႐ုံ ေနာက္ထပ္ တခုကို တည္ေဆာက္ေနတ့ဲအေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိလုိက္တဲ့ေနာက္ အီရန္ရဲ႔ ႏ်ဴကလီးယား ရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေနာက္အုပ္စု ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ တင္းမာမႈေတြႀကီးထြားလာေနခ်ိန္ ထပ္မံထြက္ေပၚလာတဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ တရပ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း ဗြီအုိေအ သတင္းေထာက္ Jessica Desvarieus နဲ႔ Paula Wolfson တုိ႔က သတင္းေပးပုိ႔ ထားတာေတြကုိေတာ့ ကုိေအာင္လြင္ဦး က စုစည္း တင္ျပေပးထားပါတယ္။

အီရန္ႏုိင္ငံက တာတုိပစ္ ဒုံးက်ည္ေတြ မေန႔တုန္းက စမ္းသပ္ပစ္လႊတ္လုိက္သလုိ ေနာက္ထပ္ တာေ၀းပစ္ ဒုံးက်ည္ တစင္းကုိလည္း ဒီကေန႔ ပစ္လႊတ္မယ္လုိ႔ ေၾကျငာထားတာပါ။ မဟာတမန္ေတာ္ အမွတ္-၄ လုိ႔ အမည္ေပးထားတဲ့ စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈ တစိတ္တပုိင္း အျဖစ္ သဲကႏာၱရထဲမွာ စမ္းသပ္ ပစ္လႊတ္မႈေတြ လုပ္ခဲ့တာကုိေတာ့ အစုိးရပုိင္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားက ျပသခဲ့ပါတယ္။ စမ္းသပ္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အီရန္ ေလတပ္က ဗုိလ္မႉးခ်ဳပ္ ဟူစိန္ ဆလာမီ ကေတာ့ စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈေတြကုိ အဆင့္ဆင့္ လုပ္သြားဖုိ႔ ရွိတဲ့ အေၾကာင္း သတင္းေထာက္ေတြကုိ ေျပာခဲ့တာပါ။
အီရန္ႏုိင္ငံက စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈမွာ အဆင့္ ၄ ဆင့္ထားၿပီး ေဆာင္ရြက္သြားမွာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း အီရန္ေလတပ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ က ဖာရစီဘာသာနဲ႔ ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။

အီရန္ႏုိင္ငံရဲ႔ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေနာက္အုပ္စု ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အီရန္အၾကား တင္းမာမႈေတြ ႀကီးထြားလာေနခ်ိန္ အခုလုိ စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈေတြ ထြက္ေပၚလာတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ တပတ္ထဲမွာေတာ့ အီရန္ႏုိင္ငံက ယူေရနီယန္သန္႔စင္ ထုတ္လုပ္တဲ့ စက္႐ုံ ေနာက္ထပ္တခုကုိ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ အေၾကာင္း ဖြင့္ဟေျပာဆုိခဲ့တာပါ။ အေနာက္အုပ္စုႏုိင္ငံေတြရဲ႔ ေထာက္လွမ္းေရးေတြက ဒီစက္႐ုံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ ရထားတာကုိ အီရန္ႏုိင္ငံက သိသြားတာမုိ႔ အခုလုိ ထုတ္ေဖာ ္ေျပာဆုိလာတာလုိ႔လည္း အကဲခတ္ေတြက ဆုိၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ အပါအ၀င္ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြကေတာ့ အီရန္ႏုိင္ငံရဲ႔ ႏ်ဴကလီးယားစက္႐ုံေတြကုိ ႏုိင္ငံတကာ အႏုျမဴစြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီ (IAEA) က ၀င္ေရာက္ စစ္ေဆးခြင့္ရဖုိ႔ ေတာင္းဆုိေနတာပါ။ စေနေန႔မွာတုန္းကေတာ့ အီရန္ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ အႀကီးအကဲျဖစ္တဲ့ Ali Akbar Salehi ကေတာ့ စုံစမ္းစစ္ေဆးသူေတြကုိ ခြင့္ျပဳမယ္လုိ႔ ေျပာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏ်ဴကလီးယား စက္႐ုံေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဘယ္တုန္းကမွ ဖုံးကြယ္မထားဘူးလုိ႔လည္း အီရန္ႏုိင္ငံက ေျပာဆုိထားတာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ တပတ္ထဲ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ပစၥဘတ္ဂ္ၿမိဳ႔က စက္မႈဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္တဲ့ ႏုိင္ငံေပါင္း ၂၀ G-20 အစည္းအေ၀းပဲြ အတြင္းမွာတုန္းကလည္း အေမရိကန္ သမၼတ ဘရက္ခ္ အုိဘားမား က အီရန္အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႔ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ထုတ္ေဖာ္ရမယ္ဆုိၿပီး ေျပာခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ ကေတာ့ ယူေရနီယန္ သန္႔စင္တဲ့ စက္႐ုံေနာက္တခု ရွိေနတာကုိ ဖုံးထားဖုိ႔ အီရန္ႏုိင္ငံက က်ဳိးစားခဲ့တာမုိ႔ သူ႔ရဲ႔ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္ရတယ္လုိ႔ ဆုိခဲ့တာပါ။ အီရန္ႏုိင္ငံက ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ေတြကုိ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေနတာပါလုိ႔ ေျပာေနတဲ့အတုိင္း ခုိင္မာတဲ့ အေထာက္အထားေတြကုိ ျပႏုိင္ဖုိ႔ လုိတဲ့အေၾကာင္း ၀န္ႀကီးကလင္တန္က CBS ႐ုပ္ျမင္သံၾကားနဲ႔ ေမးျမန္းခန္းတခုမွာ ေျပာလုိက္တာပါ။

“စကားလုံးေတြနဲ႔တင္ မလုံေလာက္ပါဘူး။ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ ဆုိတာကုိ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀န္း ေရွ႔ေမွာက္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျဖစ္ေအာင္ ျပသရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”


လက္ရွိ အီရန္ႏုိင္ငံ အေပၚ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြမွာ ဟာကြက္ေတြရွိေနေၾကာင္းလည္း ၀န္ႀကီးကလင္တန္ က ေျပာဆုိလုိက္သလုိ၊ ဒါေတြကုိ ပုိၿပီး ေလးနက္က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အဆင့္ေရာက္ေအာင္ ေဆြးေႏြးမႈေတြ လုပ္သြားဖုိ႔ ရွိတယ္လုိ႔လည္း ေျပာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေရး ၀န္ႀကီး ေရာဘတ္ဂိတ္စ္ ကလည္း သံတမန္ေရး က်ဳိးပမ္းတာေတြ မေအာင္ျမင္ရင္ ျပင္းထန္တဲ့ ဒဏ္ခတ္မႈေတြ လုပ္ဖုိ႔ အစီအစဥ္ကုိ လုပ္သြားသင့္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာခဲ့တာပါ။ အလားတူ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ တုိးၿပီးလုပ္ဖုိ႔ အခ်ိန္က်ေနၿပီလုိ႔ တုိက္တြန္းလုိက္သူ ေနာက္တဦးကေတာ့ မစ္ဆူရီျပည္နယ္က ရီပတ္ဘလစ္ကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္တဦးျဖစ္တဲ့ Kit Bond ပါ။ အီရန္ႏုိင္ငံရဲ႔ လုပ္ရပ္ေတြကုိ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ဟာ ဒီနည္းလမ္းကုိသာ ေရြးဖုိ႔ ျဖစ္လာရတယ္ဆုိတာ အခုေနာက္ဆုံး ဒုံးက်ည္ပစ္လႊတ္စမ္းသပ္မႈေတြက ျပသေနတယ္လုိ႔ သူက ဆုိခဲ့တာပါ။


“သံတမန္ေရး က်ဳိးပမ္းမႈေတြ၊ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ၊ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြက အီရန္ႏုိင္ငံရဲ႔ လုပ္ရပ္ေတြကုိ ေျပာင္းလဲလာေအာင္ သိမ္းသြင္းႏုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔ ယူဆေနသူေတြကုိ အခု ဒုံးက်ည္ပစ္လႊတ္မႈေတြက မ်က္ေစ့က်ယ္လာေအာင္ လုပ္ေပးလုိက္တာပါပဲ။”


အီရန္ႏုိင္ငံရဲ႔ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမဏီ၊ ႐ုရွား၊ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အီရန္ႏုိင္ငံက ကုိယ္စားလွယ္ေတြ ၾကာသပေတးေန႔ ဂ်ီနီဗာမွာ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးၾကမွာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က်ရင္ေတာ့ အီရန္ အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႔ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ေတြဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေနတယ္ဆုိတာကုိ သံသယ ျဖစ္ေလာက္စရာ မရွိေအာင္ သက္ေသျပရလိမ့္မယ္ ဆုိၿပီးေတာ့လည္း အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ က ေျပာဆုိထားတာ ျဖစ္ေၾကာင္းပါ။

နားဆင္ရန္

source by : VOA